LIÊN MINH HỢP TÁC XÃ VIỆT NAM 20 NĂM XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN

Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sớm đưa tư tưởng hợp tác xã vào Việt Nam. Trong cuốn "Đường cách mệnh", viết năm 1927, Bác đã nhấn mạnh: Tục ngữ Việt Nam có câu "Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại thành hòn núi cao", lý luận hợp tác xã đều năm trong điều ấy. Thực hiện tư tưởng của Người, từ năm 1945, sau khi Việt Nam giành được độc lập, Đảng, Nhà nước đã quan tâm chỉ đạo thành lập hợp tác xã. Trước tiên là tổ chức hình thành các mô hình hợp tác giản đơn như tổ đổi công, tổ vần công, tổ vay vốn,... đến năm 1948, hợp tác xã đầu tiên được thành lập tại chiến khu Việt Bắc, sau đó được phát triển rộng ra các tỉnh, thành phố. Có những thời điểm, cả nước có trên 80.000 hợp tác xã hoạt động trong các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân. Từ năm 1986, thực hiện công cuộc Đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, cùng với quá trình đổi mới của đất nước, khu vực hợp tác xã đã có nhiều đổi mới. Hoạt động của hợp tác xã ngày càng đa dạng, từng bước đáp ứng yêu cầu của thành viên và xã hội. Bên cạnh hoạt động kinh tế, các hợp tác xã có nhiều đóng góp vào ổn định chính trị, an ninh quốc phòng và an sinh xã hội được thể hiện : các hợp tác xã tham gia ngày càng tích cực trong tạo việc làm, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới; khôi phục và phát triển nhiều nghề truyền thống, gắn kết tình làng nghĩa xóm... Đến nay, cả nước đã có khoảng 370.000 tổ hợp tác, gần 20.000 hợp tác xã và 54 Liên hiệp hợp tác xã, thu hút khoảng 13 triệu thành viên và người lao động. Khu vực kinh tế hợp tác, hợp tác xã trong các thời kỳ cách mạng luôn có những đóng góp quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Cùng với quá trình hình thành và phát triển phong trào hợp tác xã ở Việt Nam, các tổ chức đại diện và hỗ trợ cho khu vực hợp tác xã lần lượt được thành lập, đáp ứng yêu cầu tư vấn, hỗ trợ cho các hợp tác xã phát triển theo chủ trương của Đảng, nhà nước.

Năm 1955, Ban quản lý Hợp tác xã mua bán Việt Nam, được thành lập với nhiệm vụ đại diện và hỗ trợ cho các hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã mua bán trong phạm vi toàn quốc.

Năm 1978, Liên hiệp Hợp tác xã tiểu- thủ công nghiệp Trung ương (gọi tắt là Liên hiệp xã Trung ương) được thành lập theo Nghị định số 279-CP, ngày 02 tháng 11 năm 1978 của Hội đồng Chính phủ. Liên hiệp xã Trung ương có nhiệm vụ đại diện và hỗ trợ cho các hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực tiểu - thủ công nghiệp cả nước.

Năm 1990, thực hiện Nghị quyết số 16-NQTW ngày 15 tháng 7 năm 1988 của Bộ Chính trị Trung ương Đảng về đổi mới chính sách và cơ chế quản lý đối với hợp tác xã và các đơn vị kinh tế ngoài quốc doanh, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng có Quyết định số 81-CT, ngày 19 tháng 3 năm 1990 giải thể Liên hiệp xã Trung ương và Quyết định số 82-CT ngày 19 tháng 3 năm 1990 thành lập Ban trù bị đại hội thành lập Hội đồng Trung ương các hợp tác xã và các đơn vị sản xuất ngoài quốc doanh.

Năm 1991, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng có quyết định số 409-CT, ngày 18 tháng 12 năm 1991 thành lập Hội đồng Trung ương lâm thời các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, thành viên bao gồm tất cả các hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và các doanh nghiệp vừa và nhỏ ngoài quốc doanh đang hoạt động trên tất cả các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế Việt Nam.

Năm 1993, được sự đồng ý của Ban Bí thư Trung ương Đảng và Chính phủ, trong 2 ngày, 29 và 30 tháng 10 năm 1993, đại hội đại biểu toàn quốc các hợp tác xã Việt Nam lần thứ nhất thành lập Hội đồng Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, có chức năng, nhiệm vụ đại diện và hỗ trợ cho tất cả các hợp tác xã hoạt động ở các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân.

Đến nay, trải qua 20 năm xây dựng và phát triển, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam đã trải qua 4 kỳ Đại hội. Mỗi kỳ Đại hội là mốc son đánh dấu sự phát triển về tổ chức và hoạt động của Liên minh Hợp tác xã Việt Nam gắn với quá trình củng cố, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể theo chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước. Tổ chức của Liên minh Hợp tác xã Việt Nam được kiện toàn từ Trung ương đến tất cả 63 tỉnh, thành phố trong cả nước.

Hoạt động của Liên minh Hợp tác xã Việt Nam từng bước được đổi mới, bám sát chức năng, nhiệm vụ để tổ chức các hoạt động, không ngừng nâng cao hiệu qủa, từng bước đáp ứng yêu cầu của các hợp tác xã và thành viên.

MỘT SỐ KẾT QUẢ NỔI BẬT CỦA LIÊN MINH HỢP TÁC XÃ VIỆT NAM QUA 4 KỲ ĐẠI HỘI

Đại hội lần thứ nhất: Trong 2 ngày, 29 - 30 tháng 10 năm 1993 tại Hà Nội, Đại hội lần thứ nhất đã thông qua điều lệ với tên gọi là Hội đồng Liên minh HTX Việt Nam. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành gồm 51 đại biểu. Ban Chấp hành đã bầu: chủ tịch, các phó chủ tịch, các ủy viên thường trực, Ban Kiểm tra...ông Hoàng Minh Thắng, nguyên Ủy viên BCH Trung ương Đảng, nguyên Bộ Trưởng Bộ Thương mại đã được bầu làm chủ tịch Hội đồng Liên minh HTX Việt Nam khóa I. Ngay sau khi Đại hội, các đồng chí lãnh đạo đã khẩn trương củng cố các bộ phận chuyên môn giúp việc, gồm: Văn phòng và 3 ban chuyên môn, các doanh nghiệp và các đơn vị sự nghiệp, với hơn 60 cán bộ, nhân viên được chuyển từ Liên hiệp các hợp tác xã tiểu- thủ công nghiệp Trung ương và Ban Quản lý Hợp tác xã mua bán Việt Nam và Bộ Thương mại sang làm việc tại cơ quan Hội đồng Liên minh HTX Việt Nam. Trụ sở tại 77 Nguyễn Thái Học, Ba Đình, Hà Nội. Cùng với việc kiện toàn tổ chức ở Trung ương, lãnh đạo Hội đồng Liên minh HTX Việt Nam đã phối hợp với tỉnh ủy, UBND các tỉnh, thành phố tiến hành củng cố, kiện toàn Liên minh HTX tỉnh, thành phố. Đến cuối năm 1999, 61 tỉnh, thành phố đã kiện toàn xong cơ quan Liên minh HTX tỉnh, biên chế từ 10-20 cán bộ.

Kết quả công tác nổi bật của nhiệm kỳ đầu tiên của Hội đồng Liên minh HTX Việt Nam là củng cố tổ chức, kiện toàn đội ngũ cán bộ từ cơ quan Trung ương đến các tỉnh, thành phố theo yêu cầu nhiệm vụ mới. Phối hợp với các bộ, ngành tham gia xây dựng Luật Hợp tác xã 1996 để Chính phủ trình Quốc hội khóa X thông qua. Hướng dẫn chuyển đổi các HTX theo Luật HTX 1996, tổ chức bồi dưỡng cho trên 1.000 lượt cán bộ các HTX; vận động phát triển 8.300 thành viên.

Đại hội lần thứ 2, nhiệm kỳ 2000-2005 được tổ chức trong 2 ngày, 19 và 20/01/2000 tại Hà Nội, với khẩu hiệu hành động " Hợp tác, đổi mới, phát triển" Đại hội đã tổng kết công tác của khóa I, quyết định phương hướng, nhiệm vụ công tác khóa II; bầu BCH gồm 135 đại biểu. BCH đã bầu ông Nguyễn Ty làm chủ tịch.

Kết quả nôi bật của nhiệm kỳ thứ 2 là: tiếp tục củng cố tỏ chức, kiện toàn và nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ Liên minh HTX Việt Nam từ Trung ương đến các tỉnh, thành phố; Tham gia xây dựng để Chính phủ trình Quốc hội khóa XI, thông qua Luật HTX 2003, tạo môi trường thuận lợi cho các HTX, liên hiệp HTX phát triển; hướng dẫn hơn 5.000 hợp tác xã chuyển đổi và tổ chức lại theo Luật HTX 2003; vận động thành lập mới trên 90.000 tổ hợp tác và hơn 2.000 hợp tác xã trong các lĩnh vực, địa bàn. Tham gia vào quá trình xây dựng dự thảo Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể để Trung ương thảo luận và ban hành Nghị quyết số 13, ngày 18-3-2002, khẳng định vai trò, vị trí và các giải pháp phát triển kinh tế tập thể trong nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN có sự quản lý của Nhà nước dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đồng thời tích cực tuyên truyền, tổ chức thực hiện Nghị quyết.

Đại hội lần thứ 3, nhiệm kỳ 2005-2010 được tổ chức trong 2 ngày 27 và 28/01/2005 tại Hà Nội, với khẩu hiệu hành động " Hợp tác, đổi mới, hội nhập, phát triển" Đại hội đã tổng kết công tác của khóa II, quyết định phương hướng, nhiệm vụ công tác khóa III; bầu BCH gồm 117 đại biểu. BCH đã bầu ông Nguyễn Tiến Quân làm chủ tịch.

Kết quả nổi bật của nhiệm kỳ III là: tập trung tuyên truyền thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về kinh tế tập thể, Luật HTX 2003; Hướng dẫn, hỗ trợ chuyển đổi trên 2.000 hợp tác xã theo Luật Hợp tác xã năm 2003; vận động thành lập trên 100.000 tổ hợp tác, hơn 4.000 hợp tác xã và 30 liên hiệp hợp tác xã mới. Xây dựng đề án đào tạo 3 chức danh cán bộ chủ chốt của HTX, gồm: Trưởng Ban quản trị, chủ nhiệm và kế toán trưởng trình Chính phủ; phối hợp với Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Tổng cục Dạy nghề hình thành 3 trường cao đẳng, trung cấp nghề ở Hà Nội, Quảng Nam và Long An để thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho khu vực hợp tác xã và Liên minh HTX các cấp, đáp ứng với yêu cầu mới.

Đại hội lần thứ 4, nhiệm kỳ 2010-2015, được tổ chức tại Hà Nội trong 2 ngày, 12-13/8/2010, với khẩu hiệu hành động " Đoàn kết, hợp tác, phát triển vì cộng đồng và an sinh xã hội" Đại hội đã tổng kết công tác của nhiệm kỳ 3, quyết định phương hướng, nhiệm vụ công tác nhiệm kỳ 4; bầu BCH gồm 135 đại biểu. BCH đã bầu ông Đào Xuân Cần làm chủ tịch.

Ngay sau khi Đại hội, lãnh đạo Liên minh HTX Việt Nam bám sát nhiệm vụ đã được Đại hội IV đề ra để xây dựng kế hoạch công tác toàn khóa. Tiếp tục củng cố tổ chức, sáp nhập trường Trung học quản lý và công nghệ vào Trường Cao đẳng kinh tế - Kỹ thuật Trung ương; thành lập Trường bồi dưỡng cán bộ Liên minh HTX Việt Nam để phát huy cơ sở vật chất và đội ngũ cán bộ giảng viên vào công tác đào tạo nguồn nhân lực cho khu vực hợp tác xã và Liên minh HTX từ Trung ương đến các tỉnh, thành phố đáp ứng với yêu cầu trong tình hình mới. Chuyển trụ sở làm việc của Liên minh HTX Việt Nam từ 77 Nguyễn Thái Học về phố Dương Đình Nghệ, Cầu Giấy, Hà Nội để cán bộ, viên chức có điều kiện làm việc tốt hơn. Và mới đây, Liên minh HTX Việt Nam đã cùng với các bộ, ban, ngành, các tổ chức đoàn thể Trung ương tiến hành tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về kinh tế tập thể, báo cáo Bộ Chính trị có Kết luận 56 về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về kinh tế tập thể; Đánh giá kết quả thực hiện Luật HTX 2003 và tham gia xây dựng trình Quốc hội khóa XIII thông qua Luật HTX 2012...

Nhìn lại chặng đường 20 năm xây dựng và phát triển, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam tích cực tham mưu với Đảng, Nhà nước trong việc hoàn thiện môi trường pháp luật cho các hợp tác xã hoạt động, xây dựng các chương trình, đề án hỗ trợ phát triển hợp tác xã; phối hợp tuyên truyền, phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách của nhà nước về kinh tế hợp tác, hợp tác xã; xây dựng các mô hình mới, hợp tác xã điển hình để giới thiệu, nhân rộng; tổ chức các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho Liên minh Hợp tác xã các cấp và khu vực hợp tác xã đáp ứng với yêu cầu mới, tư vấn, hướng dẫn bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các hợp tác xã, thành viên; giới thiệu ứng dụng tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất- kinh doanh, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm cho các cơ sở kinh tế hợp tác, hợp tác xã; tổ chức phong trào thi đua yêu nước trong khu vực kinh tế hợp tác, hợp tác xã; khen thưởng những tập thể và cá nhân có nhiều thành tích; mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế để tranh thủ sự hỗ trợ của các tổ chức, các nước có phong trào hợp tác xã phát triển để học hỏi kinh nghiệm và giao lưu hợp tác cùng phát triển.

Hiện nay, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam là thành viên của tổ chức Liên minh Hợp tác xã Quốc tế (ICA); Hiệp hội doanh nghiệp vừa và nhỏ Thế giới (WASME) ; Thành viên của Liên minh Hợp tác xã khu vực châu Á – Thái Bình Dương, Liên minh Hợp tác xã Nghề cá quốc tế và cùng với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) là đối tác ba bên của Tổ chức Lao động Quốc tế ( ILO) với trách nhiệm đại diện cho giới sử dụng lao động trong khu vực kinh tế hợp tác, hợp tác xã ở Việt Nam ; Có quan hệ hợp tác với 125 tổ chức quốc tế và đại diện hợp tác xã ở các nước.

Với những kết quả đã đạt được, trong 20 năm qua, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng: Huân chương Hồ Chí Minh cho cán bộ, xã viên Hợp tác xã và Liên minh Hợp tác xã Việt Nam vì đã có công lao to lớn, có nhiều thành tích xuất sắc đóng góp vào sự nghiệp cách mạng của Đảng và của Dân tộc; Huân chương Độc lập hạng Ba; Huân chương Lao động hạng Nhất; 12 tập thể và cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới và nhiều phần thưởng khác.

Đây là những phần thưởng cao quý, thể hiện sự quan tâm, ghi nhận những đóng góp quan trọng của Liên minh Hợp tác xã vào sự nghiệp phát triển kinh tế tập thể và hợp tác xã qua các thời kỳ cách mạng Việt Nam, nhất là thời kỳ đổi mới hiện nay.

Đạt được những kết quả trên có sự đóng góp quan trọng của các thế hệ lãnh đạo Liên minh Hợp tác xã Việt Nam từ ngày đầu thành lập cho đến hôm nay.

Trong thời gian tới, phát huy những thành tích đã đạt được, khắc phục những khó khăn, tồn tại, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam tiếp tục thực hiện tốt sự chỉ đạo của Đảng theo tinh thần Kết luận 56 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về kinh tế tập thể, Luật Hợp tác xã năm 2012 và Chương trình phát triển hợp tác xã giai đoạn 2013-2018 của Chính phủ. Với phương châm: " Tất cả vì sự phát triển bền vững và hiệu quả của khu vực kinh tế tập thể" Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và Liên minh Hợp tác xã các tỉnh, thành phố tiếp tục đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể nhằm làm tốt các chức năng, nhiệm vụ của mình, góp phần "..đưa kinh tế tập thể thực sự là thành phần kinh tế quan trọng, góp phần cùng kinh tế Nhà nước ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân, bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị ở cơ sở và đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước" như Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về kinh tế tập thể đã xác định./.